1. Vergi orqanlarının fəaliyyəti.

 

     Azərbaycan Respublikası müstəqilliyini əldə etdikdən sonra qarşıda duran ən mühüm məsələlərdən biri dünya təsərrüfat sisteminə inteqrasiya etməyə imkan verən və ölkə əhalisinin yüksək səviyyədə rifahını təmin edə bilən bazar iqtisadiyyatı münasibətlərinin formalaşdırılması idi. Bazar iqtisadiyyatına keçid şəraitində dövlətin iqtisadiyyata müdaxiləsi və iqtisadi münasibətlərin səmərəli formada tənzimlənməsinin əsas iqtisadi vasitələrindən biri qarşıya çıxan problemlərə elastik cavab verə bilən çevik vergi xidmətinin formalaşdırılmasıdır. Belə bir xidmət ölkədə ilk dəfə olaraq bazar münasibәtlәrinin tәnzimlәnmәsi, dövlət büdcәsinә çatası vergilәrin vә digәr icbari ödәnişlәrin tam vә vaxtında sәfәrbәr olunması, hüquqi vә fiziki şәxslәr tәrәfindәn vergi qanunvericiliyinә vә dövlәt qiymәt intizamına riayәt olunmasına dövlәt nәzarәtinin tәmin edilmәsi mәqsәdilә 1990-cı ilin iyul ayında Respublika Maliyyә Nazirliyinin tәrkibindә yaradılmışdır.

1991-ci ilin oktyabr ayının 14-də vergi qanunvericiliyi və nəzarət sisteminin təkmilləşdirilməsi, vergi xidmətinin rolunun gücləndirilməsi məqsədi ilə bu xidmət Maliyyə Nazirliyinin tərkibindən çıxarılmış və Azərbaycan Respublikası Baş Dövlət Vergi Müfəttişliyi müstəqil orqan kimi fəaliyyət göstərməyə başlamışdır. 21 iyul 1992-ci ildə imzalanmış qanun dövlət vergi xidməti strukturunu, onların hüquq və vəzifələrini müəyyən etdi.

31 mart 1992-ci ildə imzalanan «Dövlət Vergi Xidmətinin Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinin tabeliyinə verilməsi haqqında» fərmanda sürətlə dəyişməkdə olan iqtisadi vəziyyət nəzərə alınaraq, eləcə də «maliyyə və vergi xidmətinə vahid rəhbərliyi həyata keçirmək və maliyyə ehtiyatlarını büdcəyə tam səfərbər etmək məqsədi ilə Dövlət Vergi Xidməti Maliyyə Nazirliyinin tabeliyinə verildi. Bu qərarın da ömrü uzun olmadı: 5 iyun 1992-ci il tarixli fərmanla respublikada yaranmış ağır maliyyə vəziyyəti nəzərə alınaraq, vergi qanunvericiliyinə və dövlət qiymət intizamına əməl olunması üzərində nəzarətin zəifləməsinə yol verməmək məqsədilə Dövlət Vergi Xidmətinin müstəqil statusda fəaliyyəti bərpa edildi.

21 iyul 1992-ci ildə «Dövlət vergi xidməti haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu və bu Qanunun qüvvəyə minməsi barədə Azərbaycan Respublikasi Milli Məclisinin Qərarı qəbul edildi. Bu sənədlərdə dövlət vergi xidməti orqanlarının vergi müfəttişlikləri adlandırılması rəsmiləşdirildi.