4. Rüsumlar.

Dövlət xəzinəsinə müxtəlif növ rüsumlar da ödənilirdi.:

1. gerb rüsumu;

2. əvəzsiz yolla mülkiyyətə keçən əmlakdan rüsumlar;

3. dövlət qulluğunda olan məmurların maaşlarından rüsumlar;

4. diplomlar və qramotalardan rüsumlar;

5. makler və notarial kitablardan rüsumlar;

6. ixtiralar üçün patent alınmasına görə rüsumlar;

7. əmlakın sığorta olunmasına görə rüsumlar;

8. yüksək sürətli qatarlarla daşınan sərnişinlərdən və onların yüklərindən rüsumlar.

Gerb rüsumunun xəzinəyə ödənilməsi  gerb rüsumu haqqında nizamnamə ilə tənzimlənirdi. Üç cür gerb rüsumu mövcud idi:

• sadə gerb rüsumu;

• aktın məbləğinə görə (proporsional) gerb rüsumu;

• faizli kağızlardan rüsum.

Sadə gerb rüsumu beş məbləğdə müəyyənləşdirilmişdi: 80 qəpik; 60 qəpik; 15 qəpik; 10 qəpik və 5 qəpik.

Proporsional gerb rüsumunun iki növü var idi:

• şəxsi borc öhdəlikləri, sənədlər və aktlar üçün;

• digər əmlak sövdələşmələri üzrə sənədlər və aktlar üçün.

Vəzifəli şəxslərin, məhkəmə və inzibati orqanlarının, şirkətlərin cavabları, sualları, iddia ərizələri, təkzibləri və s., həmçinin, həmin sənədlərin surətləri aə onlara əlavə olunmuş digər sənədlərin hər vərəqindən müəyyən olunmuş qaydada gerb rüsumu alınırdı.

Məmurların dul qalmış arvadlarının və yetim qalmış uşaqlarnın, həmçinin qocaldıqda məmurların özlərinin vəsaitlə  təmin olunmaları üçün bütün mülki sahədə qulluq edən məmurların maaşlarından rüsum tutulurdu. Yüz qırx iki rubl 95 qəpikdən artıq maaş alan məmurların maaşlarının hər rublundan iki qəpik, yüz qırx iki rubl 95 qəpik və ondan aşağı maaş məbləğinin hər rublundan 1 qəpik rüsum tutulurdu.

Qeyd etmək lazımdır ki, müsəlman, pravoslav, xarici xristian və digər din xadimlərinin aldıqları məvaciblərdən heç bir rüsum tutulmurdu.

Əgər dövlət xidmətində olan məmurun vəzifəsi və buna müvafiq olaraq da maaşı artırılırdısa, onda həmin məmurun yeni və köhnə məvaciblərinin illik fərqinin ¼-i miqdarında rüsum tutulurdu.

Rusiya İmperiyasında müxtəlif adlar üçün verilmiş diplomlar və qramotalardan da rüsumlar tutulurdu. Məsələn xidmət vasitəsilə irsi zədagən rütbəsinə layiq görülmüş şəxslərdən 300 rubl, alimlər, texniklər, rəssamlar, artistlər irsi fəxri vətəndaş rütbəsinə layiq görüldükdə onlardan 50 rubl, nəsl şəcərəsini göstərən sənədlərin surətlərindən 50 rubl rüsum alınırdı.

Yeni ixtiralar, modellər, kəşflər və təkmilləşdirmələrə görə müəlliflik hüququ verən sənədlərdən rüsumlar, həmin müəlliflik hüququnun qüvvədə qaldığı müddətdən asılı olaraq tutulurdu.

Məcburi qarşılıqlı sığorta və əmlakın təkrar sığortası üçün bu rüsum tutulmurdu.

Əgər sığorta müqaviləsi nəzərdə tutulmuş müddətdən əvvəl pozulurdusa, onda qaytarılan sığorta məbləği ilə birlikdə qalan aylar üçün tutulmuş rüsum da geri qaytarılırdı.

Xəzinənin nəfinə dəmir yollarından tutulan rüsumları dəmiryol təşkilatlarının agentləri xəzinəyə ödəyirdilər. Tutulan rüsumun miqdarı hökmən sərnişinlərə satılan biletlərdə göstərilməli idi.